نقش ادبیات در تفهیم مفاهیم دینی برای کودکان/ چگونه میتوان محتوای مناسب برای کودکان را تولید کرد؟
تاریخ انتشار: ۱۴ آذر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۲۲۸۲۱۷
سخنرانان در نشست بررسی مجموعه کتابهای «قصههای حنانه» درباره نقش ادبیات برای انتقال مفاهیم دینی به کودکان سخن گفتند و کیفیت این مجموعه را بررسی کردند.
به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو به نقل از روابط عمومی خانه کتاب و ادبیات ایران، نشست بررسی مجموعه کتابهای «قصههای حنانه» نوشته علی باباجانی با نگاهی به مجموعه «هشتمین ستاره» از ویژه برنامههای چهاردهمین دوره جشنواره بینالمللی کتاب سلام با همکاری خانه کتاب و ادبیات ایران و معاونت فرهنگی دفتر تبلیغات اسلامی تهران دوشنبه (سیزدهم آذر ۱۴۰۲) برگزار شد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
سید احمد میرزاده سخن خود در این نشست را با ارائه توضیحاتی درباره ادبیات دینی آغاز کرد و در ادامه گفت: اگر به اجزای ادبیات دینی یعنی ادبیات و دین توجه کنیم، احساس خواهیم کرد که با یک امر نشدنی مواجهیم، چون ادبیات عرصه تخیل و نوآوری است، اما دین عرصه اعتقادات ثابت و پابرجاست مگر اینکه از یکی از این عرصهها با تساهل بگذریم.
وی افزود: در این حوزه برخی آثار دغدغهمندانه تولید شده که محتوای هنری و ادبی ندارند و از سوی دیگر برخی آثار هنری و ادبی خوبی نگارش شدند که محتوای مناسبی ندارند. ادبیات اگر بخواهد ادبیات باشد نیازمند تخیل، هنر و... است و اگر بخواهد به خدمت ارزشهای دینی درآید و در عین حال تمام جذابیتهای هنری و ادبی را داشته باشد، کمتر مصداقی در عالم واقع میتوان برایش یافت.
به گفته این نویسنده کودک و نوجوان، در ادبیات دینی کودک و نوجوان مشکلات بیشتر است، چرا که برخی از مسائلی که در ادبیات بزرگسال حل شدهاند، کماکان در ادبیات کودک و نوجوان به عنوان مسئله باقی ماندهاند.
میرزاده ادامه داد: برای ورود به عرصه ادبیات کودک اگر آشنایی با روانشناسی کودک نداشته باشیم، موفق نخواهیم بود. همچنین معیارهای از پیش تعیین شده در داستاننویسی و شعر قابل استفاده در ادبیات کودک نیست و باید آنها را با سن این مخاطبان همسان سازی کرد. این مشکلات سبب شده تولید داستان در ادبیات دینی دشوار باشد. از سوی دیگر فضای عمومی داوریهای ادبی ما همراه پیش فرض است و گاهی بیان میشود آثار جوششی نیستند و کوششیاند و به همین دلیل برخی از آثار ادبیات دینی از برنده شدن جا میمانند.
وی در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینکه نویسنده «قصههای حنانه» پیشتر آثار پرمخاطب و موفق زیادی را در ادبیات دینی منتشر کرده است، گفت: برای تولید اثر در ادبیات دینی کودک و نوجوان باید ببینیم مخاطب ما چه ویژگی دارد؟ سن تکلیف دختران ۹ سال است که همزمان با دوره عملیات عینی در رشد کودک است و بر این اساس همه چیز باید عینی باشد و از مباحث انتزاعی دور شود. خوشبختانه در کتاب «قصههای حنانه» میبینیم که تمامی عناصر به کار گرفته شده عینی است.
میرزاده با اشاره به اینکه بیش از ساختن علت و چرایی الگو ساختن مهم است، افزود: در کتاب «قصههای حنانه» نیز این الگو ساختن رخ داده است. همچنین در این کتاب باورها به شیوه غیرمستقیم شرح داده میشود. جیمز فاولر میگوید در سن کودکی ایمان کودک بر اساس اعتماد به مادر شکل میگیرد؛ بنابراین در سنهای پایینتر محور مادر است و اگر مادر به چیزی اعتقاد نداشته باشد کودک هم ندارد.
این منتقد همچنین به چالشهای تصویرگری «قصههای حنانه» اشاره کرد و ادامه داد: باباجانی در این کتاب سعی کرده، به صورتی غیرمستقیم به سوالات درباره حجاب پاسخ دهد. حجاب برای حنانه یک مسئله هویتی است تا جایی که حتی عروسکش هم محجبه است، یعنی حجاب برای حنانه درونی شده است. همچنین وقتی با برادرش نقاشی میکشد حنانه خودش را با روسری تصویر میکند. به طور کل نویسنده باید تلاش کند به صورت غیرمستقیم حرف بزند و هر چه در این شیوه موفقتر باشد اثرگذاری کتاب حتی برای مخاطب نوجوان بیشتر است.
وی با بیان اینکه برای مخاطب نوجوان در ادبیات دینی فرم مهمتر است، گفت: مخاطب نوجوان حتی ترجیح میدهد که فرم داستان از سن او بالاتر باشد.
میرزاده در بخش دیگری از سخنانش پیشنهادات خود برای بهتر شدن کتاب «قصههای حنانه» را به این شرح ارائه کرد: لازم است در برخی از مجلدات مفهوم محرم و نامحرم بهتر تشریح شود و تصویرسازیهای کتاب نیازمند اصلاحات بیشتری است. این روزها آثار کمی درباره حجاب در کشور منتشر میشود و این کتاب در چنین فضایی از منظر کمبود محتوا تولید شده است، با این وجود باید از انتشار آن مدت زمانی بگذرد تا نقصهایش خود را نشان دهد. حجاب نتیجه حیات، شناخت خود، هویت و... است. در این کتاب پدربزرگ بارها به حنانه میگوید قدر خودت را بدان! و حجاب را نتیجه ارزش به خود میداند.
علی باباجانی نیز در این نشست با اشاره به تنوع ادبیات دینی گفت: میتوان شیوههای مستقیم و غیرمستقیم را برای ترویج مفاهیم دینی به کار گرفت. ما امروز نیازمند زبانی برای انتقال هنرمندانه پیامهای دینی به مخاطب هستیم.
وی افزود: امروزه ناشران زیادی از جمله انتشارات بهنشر در حوزه کودک و نوجوان، فعالیت میکنند. هر سال برای کودک و نوجوان تعداد زیادی کتاب چاپ میشود که نیمی از آن ترجمه است، اما ما باید بتوانیم فرهنگ خود را منتشر کنیم. من مجموعه دوازده جلدی «قصههای حنانه» را با محوریت موضوع حجاب برای بازه سنی ۹ تا ۱۲ سال نوشتم که امیدوارم بازخورد خوبی از مخاطبانش بگیرم.
منبع: خبرگزاری دانشجو
کلیدواژه: ادبیات دینی کودک و نوجوان
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت snn.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری دانشجو» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۲۲۸۲۱۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
۱۳ کتاب پرفروش شعر در نمایشگاه کتاب
سال گذشته کتابهای زیادی در حوزه شعر منتشر شد و توسط ناشران در نمایشگاه مجازی کتاب تهران عرضه شد. بر طبق آماری که از نمایشگاه مجازی سال گذشته در دست داریم کتابهای شعر و کتابهای کلاسیک قدیمی به روال دورههای قبل، همچنان جزو پرفروشها بودند.در نمایشگاه مجازی سال ۱۴۰۲ «شرح جامع مثنوی معنوی» پرفروشترین کتاب در حوزه ادبیات اعلام شد. «شرح جامع مثنوی معنوی» به قلم کریم زمانی کاملترین و مفصلترین گزارش موجود از مثنوی مولاناست، که هم اکنون جلد نخست آنکه شرح دفتر نخست را دربردارد، در اختیار خوانندگان قرار گرفته است. برخلاف دیگر مفسران ادبیات کهن فارسی، کریم زمانی جزئیترین موارد و نکتههای هر بیت را مورد بررسی قرار داده است و صرفاً به توضیح بخشهایی که از نظر وی دشوار بوده، بسنده نکرده است و با چنین رویکردی باقی قسمتها را رها نکرده است. این کتاب با دانش گسترده لغوی، قرآنی، حدیثی و عرفانی از سایر تفاسیر متمایز میشود. از آنجا که نمیتوان بسیاری از اشعار دشوار مثنوی را بدون توضیح کامل درک کرد، به اعتقاد بسیاری از ادیبان و مفسران، این مجموعه که هم اکنون دفتر اول آن پیش روی مخاطب است، یکی از بهترین آثار در این حوزه محسوب میشود.
آثار فاضل نظری نیز از پرفروشترین آثار ادبی نمایشگاه مجازی بود. فاضل نظری شاعر جریانساز ایرانی که همواره بین مخاطبان محبوب بوده آثارش مورد توجه مخاطبان واقع شده است. او بهعنوان شاعر برگزیده دهه ۱۳۸۰ به انتخاب مردم در هفتمین جشنواره شعر فجر و همچنین پرمخاطبترین شاعر با معرفی بنیاد ادبیات داستانی انتخاب شده است. کتاب «وجود» اثر فاضل نظری از انتشارات سوره مهر عنوان دوم پرفروشهای این لیست است. کتاب وجود شامل بیش از ۲۰ قطعه شعر از فاضل نظری است که هر یک عنوان مخصوصبهخود را دارند. برخی از این عنوانها شامل «آزمون و خطا»، «سکه صفوی»، «چرخ و فلک»، «تنهایی شلوغ»، «آینده در گذشته»، «بیهودهپیمایی» و «زندان زندگان» است.
کتاب «گزیده اشعار» فاضل نظری هم سومین عنوان پرفروش نمایشگاه مجازی بود. این کتاب از چهار مجموعه گریههای امپراطور، اقلیت، آنها و ضد تشکیل شده است. «گریههای امپراتور» مجموعه شعری از فاضل نظری است که در قالب غزل سروده شده است. روانی زبان، درونمایه قوی و گستره دانش واژه گان شاعر، وی را در انتقال مفاهیم نهفته در ذهن و دلش به خوبی یاری کرده است. ردیفهای زیبا و رندانه غزلیات کتاب مورد توجه است؛ اما آنچه بیشتر ناخودآگاه مخاطبان را به سوی اشعار این کتاب میکشاند، تأثیرپذیری ابیات، از اشعار قدمایی چون حافظ و سعدی است، که سالهای سال آشنای ذهن ایرانیان بوده است. نظری در این مجموعه با استفاده از زبانی نرم و ساده توانسته است مضامین سنتی را بازآفرینی کند و طرحی نو در اندازد.
نخستین نکتهای که مخاطب در مواجهه با شعر فاضل نظری با آن مواجه میشود، سادگی و خوشخوانی شعرهای اوست. شعر او بینیاز از هر نوع بازی زبانی یا فرمی است و در واقع شاعر دغدغه زبان یا فرم ندارد. گریههای امپراتور در پرونده افتخارات خود عنوان کتاب سال شعر جوان ایران را جای داده است. این مجموعه به همراه دو کتاب «اقلیت» و «آنها» سه گانه فاضل نظری را تشکیل میدهد.
همچنین کتاب «ضد» در زمره عناوین پرفروش ادبیات در نمایشگاه کتاب مجازی سال گذشته بود.. «ضد» چهارمین مجموعه شعر فاضل نظری در قالب غزل است. در این کتاب ۵۱ غزل از این شاعر آمده که با دانش واژگانی و درونمایه قوی اشعارش بسیاری را مجذوب کرده است. او در سبک و سیاق از اشعار کلاسیک ایرانی و شاعران سبک هندی پیروی میکند، قافیههایش را بهجا و ردیفهایش را رندانه انتخاب میکند و با بازآفرینی مفاهیم سنتی، مضامین نو میآفریند. سادگی و روانی از ویژگیهای بارز شعر فاضل نظری در این اثر و سایر کتابهایش است. او دغدغه زبانی ندارد و در پی کشفهای زبانی نیست.
رتبه هشتم لیست پرفروشهای ادبیات تعلق به کتاب «آنها» بود. «آنها» سومین مجموعه شعر فاضل نظری بعد از اقلیت و گریههای امپراتور است که ۵۱ سروده را در قالب غزل شامل میشود و مضامین این اشعار موضوعات عاشقانه و عرفانی و نیز چند شعر آئینی است. از مشخصههای ممتاز فاضل نظری مضمونسازی بدیع و جذاب است که در این اثر نیز این توانایی خود را به نحو احسن به کار گرفته است.
کتاب «گریههای امپراطور» نیز نهمین کتاب پرفروش ادبیات بود. همچنین کتاب «اقلیت» فاضل نظری نیز از پرفروشترینهای نمایشگاه مجازی ۱۴۰۲ بود. کتاب «اقلیت» مشتمل بر ۳۷ قطعه شعر در قالبهای نو و غزل از فاضل نظری، شاعر معاصر است. اقلیت یکی از مجموعههای متفاوتی است که در چندسال اخیر توانسته جانی به بازار کتاب بهخصوص در حیطه شعر ببخشد. با بررسی کتاب میتوان به قدرت چهار عنصر اصلی کتاب یعنی عاطفه، تخیل، زبان و آهنگ پی برد که لازمه جذابیت و زیبایی شعر است.
«بوستان سعدی» چهارمین عنوان پرفروش بود و این نشان از علاقه مخاطبان ایرانی به ادبیات و اشعار کهن ایرانی دارد. همچنین رتبه پنجم را در این لیست دیوان حافظ به خود اختصاص داد.
کتاب «آینه در آینه» در رتبه ششم لیست پرفروشهای ادبیات در نمایشگاه مجازی قرار گرفت. این کتاب مجموعه شعری است از هوشنگ ابتهاج (ه.الف.سایه) که توسط نشر چشمه منتشر شده است. نکته جالب توجه در این مجموعه این است که گزینش آنها توسط استاد شفیعی کدکنی انجام شده که درباره نحوه گزینش این اشعار گفته است «اگر میخواستم این انتخاب را بر محور اصلی شاهکاری او –که در آن اکثریت با غزل هاست- استوار کنم، شاید برای بعضی از گونهها و نمونههای دیگر کمتر مجال تجلی حاصل میشد. اما در این گزینش، مقصود اصلی، ارائه نموداری از مراحل مختلف خلاقیت هنری او و نمونههایی از تجارب گوناگون وی در عالم شعر و شاعری بوده است.»
دیوان پروین اعتصامی نیز دهمین کتاب پرفروش لیست پرفروشهای ادبیات در نمایشگاه مجازی سال گذشته بود. آنچه سبب شده امروز پروین اعتصامی را با این نام و نشان بشناسیم، چاپ دیوان اوست که در سال ۱۳۱۴ به همت پدرش انجام شد. چاپ اول دیوان که آراسته به دیباچه شاعر و استاد سخنشناس، ملکالشعرای بهار است و تحقیق او در تعیین ارزش ادبی و ویژگیهای سخن سخنگوی بزرگ، شامل ۱۵۰ قصیده و مثنوی در زمان شاعر و با قطعهای در مقدمه از خود او تنظیم شده است. دیوان پروین شامل تمام اشعار سروده شده توسط او نیست، زیرا پروین چند سال پیش از مرگش، قسمتی از اشعارش را که مطابق میلش نبود، سوزاند. مضامین و معانی اشعار پروین، توصیفکننده دلبستگی عمیق او به پدر، استعداد و شوق فراوان به آموختن علم و دانش، روحیه ظلمستیزی و مخالفت با ستم و ستمگران و حمایت و ابراز همدلی و همدردی با محرومان و ستمدیدگان است.
کتاب «پله پله تا ملاقات خدا» سیزدهمین کتاب این مجموعه پر فروش بود که این امر نشاندهنده علاقه خاص ایرانیان به مولانا و شمس و مثنوی است. کتاب «پله پله تا ملاقات خدا» با عنوان فرعی «درباره زندگی، اندیشه و سلوک مولانا جلالالدین رومی» کتابی از عبدالحسین زرینکوب نویسنده و محقق برجسته ایرانی بهویژه در حوزه ادبیات عرفانی است. این کتاب اولین بار در سال ۱۳۷۱ به زبان فارسی منتشر شد. این کتاب که درباره زندگی و شیوه سلوک مولاناست بهنوعی یک راهنما از توصیههای عملی و بینشهایی در مورد چگونگی ایجاد رابطه عمیقتر با خدا نیز به شمار میرود. این اثر توسط انتشارات علمی منتشر شده و یکی از شناختهشدهترین آثار عبدالحسین زرینکوب است. نویسنده در این کتاب به بررسی و شرح زندگی مولانا از زمان کودکی وی در بلخ تا سفر او به قونیه و ملاقات با شمس تبریزی و در نهایت وفات او پرداخته است. علاوه بر شرح زندگینامه مولانا، زرینکوب در این کتاب به بررسی سلوک و عقاید عرفانی مولانا نیز میپردازد. این کتاب از جمله کتابهای موفق حوزه ادبیات عرفانی است که تا به امروز به چاپ چهل وچهارم رسیده است.
کتابهای «اکنون»، «سرمهای»، «رباعیات خیام»، «گزیده اشعار هوشنگ ابتهاج»، «گزیده اشعار حسین منزوی»، «سیاست در شعر نو»، «آیدا در آینه»، «مثنوی معنوی»، «شاهنامه فردوسی» عناوین دیگر لیست پرفروش نمایشگاه مجازی ۱۴۰۲ بودهاند.
منبع: خبرگزاری کتاب ایران